Eskiden büyüklerimiz “Esnaf dediğin adamın sözü senettir” derdi. Bir tamircinin, bir ustanın, bir parçacının sözü güven demekti. Sanayinin kalbi, sadece tornavida sesleriyle değil, alın teriyle, dürüstlükle, ustalıkla atardı. Bugünse aynı sanayinin içinde dolaşırken, o eski sıcaklığı, o güven duygusunu bulmak neredeyse imkânsız hale geldi.
"SANAYİNİN ATEŞ PARASI, GÜVEN KAYBI"
21. yüzyılda para kazanmak kolaylaştı belki, ama “esnaf” olmak zorlaştı. Çünkü esnaflık sadece iş yapmak değil, ahlakla, ustalıkla, güvenle yoğrulan bir kimlikti. Bugün birçok sanayi sitesinde yüzlerce iş yeri var, ama içinde “gerçek anlamda esnaf” dediğin kaç kişi kaldı, orası tartışılır.
"USTALAR GİDİYOR, ÇIRAK YETİŞMİYOR"
Sanayiye yolu düşen araç sahipleri artık tamirciye giderken tedirgin. “Acaba sağlam yapar mı?”, “Fazladan parça çıkar mı?”, “Bu fiyat normal mi?” gibi sorular, herkesin aklında. Eskiden ustaya araç teslim edildiğinde gözün arkada kalmazdı. Şimdi ise çoğu insan, aracını teslim ederken bile içten içe bir endişe taşır hale geldi. Çünkü bazı esnaflar, müşteriden kazanç koparmak adına olmayan arızaları varmış gibi gösteriyor, eski parçayı “yeni” diye satıyor, güveni paraya kurban ediyor.
Bu durum sadece bireysel bir ahlak meselesi değil, toplumsal bir çöküşün de göstergesi. Çünkü güven kaybolunca, esnafın itibarı da kaybolur. Şanlıurfa’da da durum farklı değil. Bugün Urfa sanayisine giden birçok vatandaş, güvenilir bir usta bulmakta zorlanıyor. 3-4 dükkân gezdiğinde, her birinin farklı teşhis koyduğunu görmek artık şaşırtmıyor.
"ESNAFIN KALBİ YORULDU: URFA SANAYİSİ ALARM VERİYOR"
Sonuç mu? Urfa’daki araç sahipleri tamir için ya Antep’e ya Adana’ya gitmeyi tercih ediyor. Bu da şehrimiz için büyük bir ekonomik kayıp demek. Sanayi can çekişiyor, çünkü işin erbabı yetişmiyor. Eskiden bir çocuk çırak olarak girer, yıllar içinde ustalaşır, o mesleği yaşatırdı. Bugünse kimse sanayiye girmek istemiyor; “ateş parası” denilen yüksek maliyetler, zor çalışma koşulları ve güvenin kaybolması gençleri uzaklaştırıyor.
"SANAYİDE USTALIK DEĞİL, GÜVEN ARANIYOR"
Bir zamanlar “ustalık” denince akla saygı gelirdi. Şimdi ise birçok kişi ustalığı “parça değiştiricilik” sanıyor. Oysa ustalık, işini severek yapmak, müşterinin hakkını gözetmek, emeğe saygı duymaktır. Bir motorcu, bir kaportacı, bir elektrikçi ya da bir lastikçi sadece tamir yapmaz; o aynı zamanda bir güven zincirinin halkasıdır. O halka koparsa, hem sanayi çöker hem toplumun güven duygusu yara alır.
“USTA KALMADI: TORNAVİDA VAR, EHİL EL YOK”
Elbette hâlâ aralarında dürüst, işini aşkla yapan, eski esnaf ahlakını taşıyan ustalarımız var. Onların varlığı, bu mesleğin umududur. Ama sayıları her geçen gün azalıyor. Çünkü sistem artık ustayı değil, kazancı ödüllendiriyor.
‘’ELİNE ANAHTAR ALAN USTA OLMUYOR ARTIK’’
Urfa’nın sanayisi sadece bir iş alanı değildir; şehrin üretim ruhudur, emeğin merkezidir. Eğer biz o ruhu kaybedersek, sadece sanayi değil, kültürümüz de yavaş yavaş yok olur.
“ÇIRAK YETİŞMEZSE, USTA MASALI OLUR”
Bugün hepimize düşen görev, esnaflığı yeniden itibarına kavuşturmaktır. Usta-çırak ilişkisini yeniden canlandırmak, dürüstlüğü, emeği, helal kazancı yeniden hatırlatmaktır. Çünkü unutmayalım:
Esnaf, toplumun vicdanıdır. Vicdan susarsa, çark da dönmez.
Süleyman Turan