Ellerde titreme, el yazısının k???lmesi, uyku bozuklukları, dengenin bozulması ve y?r?mede zorluk. ?zellikle hareket sistemini etkileyen ve bu nedenle hastalar ve aileleri i?in yaşam kalitesini b?y?k ?l??de d?ş?ren Parkinson hastalığı ilerleyici olmakla birlikte, son yıllarda tıpta ve teknolojide hızlı gelişmeler sayesinde kişiler başkasına bağımlı yaşamaktan kurtulabiliyor. Acıbadem Taksim Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Do?. Dr. Mustafa ?orum “İleri evrede hastaların motor becerileri daha ciddi şekilde etkileniyor ve bu ilerleyici hastalık nedeniyle kişi başkasına bağımlı olabiliyor. Ancak son yıllarda kişinin g?nl?k aktivitelerini ger?ekleştirmesine yardımcı olacak şekilde tasarlanan robotik rehabilitasyon ve robotik cihazlar hastanın bağımsızlığını artırmaya b?y?k katkı sağlıyor.” dedi. Do?. Dr. Mustafa ?orum, Parkinson hastalığında robotik rehabilitasyon hakkında bilinmesi gereken 5 ?nemli noktayı anlattı, ?nemli uyarılar ve ?nerilerde bulundu.
Erken evrede de kullanılabiliyor
D?nyada 10 milyon, ?lkemizde de yaklaşık 100 bin kişinin m?cadele ettiği, sinir sisteminin bu ilerleyici hastalığında erken teşhis b?y?k ?nem taşıyor. Zira erken tedavi sayesinde şiddetli semptomların başlaması yıllarca geciktirilebiliyor. Tedavi aşamalarının; hastalığın şiddeti ve semptomlarının t?r?ne bağlı olarak değiştiğini, ila? tedavileri, beyin pili ve rehabilitasyon yaklaşımlarının hastanın şikayetlerinin iyileşmesinde ?nemli bir yer tuttuğunu belirten Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Do?. Dr. Mustafa ?orum, şunları s?yledi:
“Genel olarak, Parkinson hastalarının tedavisi, bir?ok farklı disiplinden uzmanların bir arada ?alışmasıyla yapılır. Bu disiplinler arasında n?rologlar, beyin cerrahları, fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanları, fizyoterapistler, ergoterapistler, diyetisyen ve psikologlar yer alabilir. İla? tedavileri ve uygulanan derin beyin stim?lasyonu (beyin pili) gibi cerrahi tedavilerin etkilerini artırmanın yanı sıra, aktiviteye bağlı beynin sinir devrelerini yeniden d?zenleme beceresini en ?st d?zeye ?ıkarmak i?in rehabilitasyon programları uygulanır. Robotik rehabilitasyon, Parkinson hastalığının erken evrelerinde de kullanılabilecek bir tedavi y?ntemidir.”
?
Hastalığın ilerlemesini yavaşlatabiliyor
Robotik rehabilitasyon, hastaların motor becerilerini geliştirmelerine yardımcı olurken kas kuvvetini, esnekliğini ve koordinasyonunu artırıyor. Ayrıca hastaların hareketlerini daha doğru ve kontroll? hale getirmelerine, y?r?y?ş sırasında v?cut duruşunu d?zeltmeye ve adım uzunluğunu iyileştirmeye yardımcı oluyor. Robotik rehabilitasyon gibi erken m?dahale tedavilerinin, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabildiğine dikkat ?eken Do?. Dr. Mustafa ?orum “Erken evrelerde yapılan tedavi, motor becerilerin korunmasına ve n?roplastisitenin (beynin yeniden şekillenme yeteneği) artmasına yardımcı olur. Bu nedenle, robotik rehabilitasyon gibi tedaviler, hastaların daha uzun s?re bağımsız bir yaşam s?rmelerine ve şikayetlerin ilerlemesini yavaşlatmalarına yardımcı olabilir. Ancak ilerlemiş evrelerde hastalığın neden olduğu n?rolojik hasar daha ciddi hale gelir ve hastaların motor becerileri b?y?k ?l??de bozulabilir. Bu nedenle, robotik rehabilitasyon gibi tedaviler, hastalığın ilerlemiş evrelerinde semptomları tedavi etmek i?in diğer tedavi y?ntemleriyle birlikte kullanılabilir” şeklinde konuştu.
Yaşam kalitesini artırıyor
Robotik rehabilitasyonun, hastanın m?mk?n olan en y?ksek yaşam kalitesini s?rd?rmeye odaklandığını, ileri evrelerde hastaların başkasına muhta? olmadan yaşamalarını hedeflediklerine değinen Do?. Dr. Mustafa ?orum, şu ifadeleri kullandı:
“Robotik cihazlar hastaların ileri evrelerde g?nl?k aktivitelerini ger?ekleştirmelerine yardımcı olmak i?in tasarlanmıştır ve hastanın bağımsızlığını artırmaya yardımcı olabilir. Hastaları kontrol edilemeyen sallanmaları, denge ve koordinasyon g??l?ğ?, y?r?me bozukluğu ve katılık gibi istenmeyen v?cut hareketleri i?in iyileşmelerini sağlayacak teknolojik yaklaşımlar uygulanır. Hareket sistemi yanında diğer problemler a?ısından da rehabilitasyon s?recinde bilişsel fonksiyonlar, uyku bozuklukları, otonomik ve duyusal işlev bozuklukları da hedeflenerek, kişiselleştirilmiş bir tedavi programı hastaların klinik durumuna g?re uyarlanır.”
Bu hastalıklarda dikkat!
Robotik rehabilitasyonun etkinliği hastalığın evresine, semptomların ciddiyetine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiyor. Ancak bazı durumlarda robotik rehabilitasyon uygulanamayabiliyor. ?rneğin; hastanın ciddi bir sağlık sorunu varsa, kalp yetmezliği ileri seviyedeyse, ciddi psikiyatrik rahatsızlığı bulunuyorsa, enfeksiyon veya a?ık yaralar gibi sorunları varsa robotik rehabilitasyon uygulanamayabiliyor. Her hastanın durumu farklı olduğu i?in, robotik rehabilitasyonun uygunluğunu belirlemek i?in mutlaka bir fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanına danışmak gerektiğini belirten Do?. Dr. Mustafa ?orum “Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı hastanın durumunu değerlendirerek robotik rehabilitasyonun hastaya uygun olup olmadığını belirleyebilir ve en uygun tedavi y?ntemlerini ?nerir” dedi.
Son yıllarda ?ne ?ıkıyor
Son yıllarda yapılan bir?ok araştırma; robotik rehabilitasyonun Parkinson hastaları i?in faydalarını ortaya koyuyor. D?nyada yaygın olarak kullanılan y?ntemin ?lkemizde de giderek yaygınlaştığını dile getiren Do?. Dr. Mustafa ?orum “Bir?ok hasta bize dengesiz bir y?r?y?şle gelir. Burada denge eğitimine odaklanıyoruz ??nk? bu, y?r?meyi ve ayakta durma stabilitesini geliştirir ve b?ylece d?şme riskini azaltır. Yine, yaygın bir sorun, ila? veya beyin stim?lasyonu ile d?zeltilmesi zor olan "y?r?y?ş?n donması" (y?r?rken ani durma) sorunudur. Rehabilitasyonun ?ok yardımcı olabileceği ?nemli bir durum da budur” diye konuştu.
Tedavide, robotik cihazlar kullanılarak hastaların ihtiya? duyduğu hareket kabiliyetleri, denge ve koordinasyon becerilerinin geliştirildiğini anlatan Do?. Dr. Mustafa ?orum, şunları kaydetti:
“?rneğin; bir kol veya y?r?me robotu, hastanın bacak ve kol kaslarını g??lendirmek i?in ?eşitli egzersizler yapmasını sağlar. Sanal ger?eklik uygulamaları, Parkinson hastalarının g?nl?k aktivitelerini yaparken karşılaştıkları zorlukları sim?le etmek i?in kullanılır. Bu sayede hastalar, ger?ek hayatta karşılaşacakları zorluklara hazırlanabilirler. Tedavi s?resince hastanın ilerlemesi takip edilir ve tedavi planı gerektiğinde değiştirilir. Bu sayede hastanın tedavi s?recinde en etkili sonu?ları alması sağlanır.”
