Aromalı sigaralar kanser riskini yükseltiyor

?sk?dar ?niversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, sigara bağımlılığı hakkında a?ıklamalarda bulundu.

Ruhsal hastalıkların tanısal el kitabına g?re sigara bağımlılığını tanımlayan Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, bir kişinin bağımlı sayılabilmesi i?in oluşması gereken kriterleri sıraladı ve bu kriterlerden en az ikisinin varlığı durumunda sigara bağımlılığından s?z edilebileceğini s?yledi:

"Son on iki aylık s?re i?inde planlanandan daha fazla ya da uzun s?reli olarak sigara kullanmak, sigarayı bırakmak ya da kontrol altında tutmak i?in s?rekli bir istek duymak ve başarısızlıkla sonu?lanan girişimlerde bulunmak, sigara kullanımı ile ilgili etkinliklere ?ok zaman ayırmak, sigara kullanmak i?in yoğun bir istek duymak, sigara kullanımı nedeni ile işte, okulda ya da evdeki konumun gereği olan başlıca sorumlulukları yerine getirememek, sigara kullanımı nedeniyle bedensel, ruhsal veya toplumsal sorunlar yaşanmasına rağmen kullanmaya devam etmek, sigara kullanımı nedeniyle bir takım toplumsal, eğlence ya da iş ile ilgili etkinliklerin azaltılması ya da bırakılması, sigara kullanımına karşı tolerans gelişimi nedeni ile artan ?l??lerde t?t?n kullanmak ya da aynı ?l??de kullanmaya rağmen belirgin olarak daha az etki yaşanması, sigara i?ilmediği zamanlarda huzursuzluk, sinirlilik, dikkat ve odaklanmakta sorun gibi yoksunluk belirtilerinin yaşanması."

T?t?n ?r?nlerinin kullanım şeklinin değişiklik g?sterebileceğini kaydeden Bhais, “Bazı kişiler her g?n d?zenli olarak sigara kullanırken bazıları arada sırada sigara i?er, bazıları da bırakmış kişilerdir”. Bu kişilerin hepsi bağımlı mıdır sorusu gelebilir. D?nya Sağlık ?rg?t? sigara i?imine dair bazı tanımlamalar yapar. Her g?n en az 1 sigara i?en grup, 30 g?nde g?nl?k 1 taneden daha az sigara i?en grup ve ara sıra i?en (sosyal ortamlarda) grup şeklinde tanımlamıştır. ?zetle yaşamı boyunca toplam 100 adet sigara i?miş olan kişi ‘sigara i?en’ olarak kabul edilmektedir.” diye konuştu.

?zellikle gen?ler arasında kullanımı yaygın olan aromalı, mentoll? sigaraların daha fazla bağımlılık yapma ihtimalinden ?te bu ?r?nlerin kanser riskini arttırması ile ilgili ?alışmalar olduğuna dikkat ?eken Bhais, “Bu konuda yapılan ?alışmalarda mentol aromalarının kanser yapıcı bileşik bulundurdukları ve uzun s?re kullanımları ile pulegon isimli bir yağa d?n?şt?kleri bildirilmiştir. ?yle ki bu sebeple Amerikan Gıda ve İla? Dairesi (FDA) 2019 yılında ABD’de mentoll? sigara kullanımını yasaklamıştır. Bu risk aynı şekilde elektronik sigara kullananlarda da vardır.” uyarısında bulundu.

Sigarayı bırakmak ya da azaltmak isteyenlerin basamak olarak elektronik sigaraya y?nelmesini de değerlendiren?Uzman Klinik Psikolog Dr. Aslı Başabak Bhais, ş?yle devam etti:

“?ok bilinen bir yanılgı olmasına rağmen elektronik sigaraların sigarayı bırakmada yardımcı olduğuna dair bilimsel bir kanıt yok. Aksine kişilerin, yardımcı olduğunu ya da daha az zararlı olduğunu d?ş?nerek, bu ?r?nleri kullanması ileride g?rebilecekleri zarara dair kaygılarını azaltarak, bırakma motivasyonlarını da d?ş?r?yor. Sigara i?ilmesi yasak alanlarda kullanımın olması ya da 18 yaş altı kişilerin de bu ?r?nlere ulaşabiliyor olması da bırakmaya yardımcı olmadığı gibi davranışı sıklaştırmaya sebep oluyor.”

Elektronik sigaraların zararlarına da dikkat ?eken Bhais, “Elektronik sigaralar yakın d?nemde piyasaya ?ıktığı i?in kullanımın uzun vadede sonu?larını g?steren araştırmalar yeni yeni ortaya ?ıkmaktadır. ?ıkan sonu?lar ?zellikle akciğer, kalp, ağız ve diş sağlığı ?zerinde olumsuz etkileri olduğunu g?steriyor.” dedi.

Bazı kişilerin d?zenli sigara kullanmasalar da nargile kullandıklarına değinen Bhais, “Bunun bağımlılık olmadığını, sosyal bir kullanım olduğunu ya da zarar vermeyeceğini d?ş?n?rler. Ancak ger?ek şu ki i?inde bulunan nikel, kurşun, kobalt oranlarının sigaradan daha y?ksek olması sebebiyle 1 nargile 4-5 paket sigaraya eş değerdir. Ayrıca bir?ok kişinin kullandığı ve yeterince dezenfekte edilmeyen nargileler verem başta olmak ?zere bir?ok bulaşıcı hastalığa yakalanmak i?in de risk oluşturmaktadır.” şeklinde konuştu.

Diğer bağımlılıklar gibi sigara bağımlılığının da tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu vurgulayan Bhais, “Kişi sigarayı bırakabilir. Bırakma durumunda sigara bağımlılığı hastalığı pasif durumda olur. Beyindeki sigarayı tanıyan h?creler uyku haline ge?er. Kişinin kullanımı olmaz ancak i?me isteği olabilir. Ancak kişi i?meden bu istek anlarını ge?irebilir. Tekrar kullanımın olması durumunda hastalık tekrar alevlenir. Kullanım bir s?re sonra kontrolden ?ıkar ve kişi bir s?re sonra eski kullanım d?zenine d?ner. Yani sigara bağımlılığında tedaviden kastedilen; ‘d?zelir ama asla tamamen yok olmaz’. Kişi bıraktıktan 5 yıl sonra bile i?meyi denese tekrar eski i?me d?zenine d?nebilir.” ifadelerini kullandı.

Sigarayı bırakma tedavisinde temel belirleyicinin kişinin motivasyonu olduğunu belirten Bhais, “Araştırmalar azaltarak bırakma ya da d?ş?k nikotin i?eren ‘light’ sigaralar i?menin bırakmada etkin y?ntemler olmadığını g?steriyor. Bu sebeple tamamen bırakmak ?zerine bir tedavinin başarı şansı daha y?ksek. Bırakma girişiminde profesyonel bir destek almak da başarı şansını arttırır. Sigara bırakma polikliniklerinde bırakmaya yardımcı olması i?in ila? desteği, nikotin yerine koyma tedavisi ve bırakma stratejilerini planlamak adına psikoterapi desteği alınabilir.” diye konuştu.