Şanlıurfa Milletvekili Dilan Kunt Ayan, Türkiye'de engelli bireylerin sosyal güvenlik sistemine erişimde yaşadığı zorlukların ve son yasal düzenlemelerle oluşan hak kayıplarının araştırılması amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) araştırma önergesi sundu.
Milletvekili Ayan, 16 Mayıs 2025 tarihli önergesinde, Anayasa'nın 98'inci ve TBMM İçtüzüğü'nün 104 ve 105'inci maddeleri uyarınca engellilerin emeklilik hakkına erişimlerinin zorlaştırıldığını, sosyal yardımların yetersiz kaldığını ve engelli yoksulluğunun derinleştiğini belirtti. Engellilere yönelik kalıcı ve hak temelli çözümler geliştirilmesi gerektiğini vurgulayan Ayan, Meclis bünyesinde bir araştırma komisyonu kurulmasını talep etti.
"Engelliler fiilen emekli olamıyor"
Ayan’ın gerekçesinde, 2024 yılında yürürlüğe giren torba yasa ile engellilerin erken emeklilik hakkına erişiminde önemli kısıtlamalar getirildiği ifade edildi. Buna göre, çalışma gücünde %40 ila %59 oranında kaybı olan bireylerin, yüksek prim ve sigortalılık süresi şartlarını yerine getirmesinin istihdam oranlarının düşüklüğü nedeniyle neredeyse imkânsız hale geldiği belirtildi.
Sosyal yardımlar yetersiz kalıyor
2025 yılında yapılan artışlara rağmen engelli aylıkları ve evde bakım yardımının temel ihtiyaçları karşılamaktan uzak olduğu vurgulanan önergede, engelli bireylerin açlık ve yoksulluk sınırının çok altında bir gelirle yaşamak zorunda kaldığına dikkat çekildi. Engellilerin temel ihtiyaçlarının yanı sıra özel eğitim, sağlık, yardımcı cihaz ve ulaşım gibi ilave harcamalarının bulunduğu da hatırlatıldı.
"Engelliler yardım nesnesi değil, eşit yurttaş olmalı"
Türkiye'de engellilerin sayısının 5,3 milyonu aştığını belirten Ayan, mevcut sistemin bürokratik yük oluşturduğunu, engellilik durumunun belgelenmesi sürecinin kişisel mahremiyet ve onuru zedeleyebildiğini ifade etti. Sosyal devlet ilkesi gereği engellilerin yardıma muhtaç bireyler değil, eşit haklara sahip yurttaşlar olarak görülmesi gerektiğinin altını çizdi.
Ayan, hak temelli, sürdürülebilir kamu politikalarının oluşturulması ve yapısal sorunların tespiti için Meclis Araştırma Komisyonu’nun bir an önce kurulması çağrısında bulundu.
