Ukrayna’daki kriz derinleştikçe pek çok Amerikalı, anlaşılır biçimde Çin’in nerede durduğunu kavramaya çalışıyor. Ben de açıklama fırsatını değerlendirmek ve yanlış anlaşılmalar ile söylentileri sona erdirmek istiyorum.
Çin’in Rusya’nın askeri hareketliliğinden önceden haberdar olduğu ve Rusya’dan bunu Kış Olimpiyatları’nın bitimine kadar ertelemesini istediği iddia ediliyor. Son zamanlardaki söylentiler daha da ileri giderek Rusya’nın Çin’den askeri destek istediğini savunur hale geldi. Şunu sorumlulukla söylememe izin verin: Çin’in (askeri hareketliliği) bildiği ve bu savaşa razı olduğu ya da dolaylı olarak desteklediği yönündeki iddialar tamamen dezenformasyondur. Bu iddiaların amacı suçlamaların adresini değiştirmek ve Çin’e çamur atmaktan ibarettir. Ukrayna’da 6 binden fazla Çin vatandaşı bulunuyordu. Çin hem Rusya’nın hem de Ukrayna’nın en büyük ticaret ortağı olmakla birlikte dünyadaki en büyük petrol ve doğalgaz ithalatçısıdır. Rusya ve Ukrayna arasındaki çatışma Çin için iyi değildir. Çin yaklaşan krizi bilebilseydi, bunu önlemek için elimizden gelenin en iyisini yapardık.
Çin, barışın bağımsız dış politikasına adanmıştır. Adaletin sadık bir savunucusu olan Çin, konumunu meselenin esasına göre belirler. Ukrayna konusunda, Çin tutumu nesnel ve tarafsızdır: Birleşmiş Milletler Şartı’nın amaç ve ilkelerine tam olarak uyulmalıdır, Ukrayna dâhil tüm ülkelerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmelidir, tüm ülkelerin meşru güvenlik endişeleri ciddiye alınmalıdır ve krizin barışçıl çözümüne yardımcı olacak tüm çabalar desteklenmelidir. Tüm bunları göz önüne alırsak kimi Amerikalı yetkililerin savunduğu üzere Çinli işletmelere ve kuruluşlara tehditler kabul edilemez. Ne savaş ne de yaptırımlar bize barışı getirebilir. Çin’in desteğini ve iş birliğini ararken diğer yandan da Çin’e yaptırım sopası kullanmak işe yaramayacak.
Kimileri Taiwan ve Ukrayna arasında paralellik kurarak Taiwan Boğazın’da çatışma riski üzerine oynuyorlar. Bu yanlıştır. (Ukrayna ve Taiwan) birbirinden tamamen farklıdır. Ukrayna egemen bir devlet iken, Taiwan Çin’in sınırlarının ayrılmaz parçası konumunda. Taiwan sorunu Çin’in iç meselesidir. Ukrayna bahsinde egemenlik ilkesinden dem vururken, Taiwan üzerinden Çin’in egemenliğini ve sınır bütünlüğünü incitmek insanlar için bir anlam ifade etmiyor. Taiwan’ın geleceği boğazlar arasındaki barışçıl gelişme ve Çin ile bütünleşmede yatıyor. Bizler Taiwan ile barışçıl bütünleşmeden yanayız ancak “Taiwan bağımsızlığını” engelleyecek tüm seçenekleri de muhafaza etmekteyiz. Umuyoruz ki Amerika Birleşik Devletleri “Tek Çin ilkesine” dürüstçe bağlı kalır ve herhangi bir şekilde “Taiwan bağımsızlığını” desteklemez. Taiwan Boğazı’nda uzun erimli barış ve istikrarı için Çin ve ABD “Taiwan bağımsızlığını” engellemek için birlikte çalışmak zorundadır.
Ukrayna hususunda, Çin barış görüşmelerinin başlaması ve insani krizin önlenmesi için büyük çaba gösterdi. Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile çatışmanın ikinci günü yaptığı telefon görüşmesinde Çin’in mümkün olan en kısa süre içinde Rusya ve Ukrayna’nın barış görüşmelerine başlaması arzusunu dile getirdi ve olumlu bir yanıt aldı. Cumhurbaşkanı Xi, Fransa ve Almanya liderleri ile yaptığı çevrimiçi görüşmede Rusya ve Ukrayna arasındaki barış görüşmeleri için ortak çaba gerektiğini vurguladı. Dış İlişkiller Merkezi Komisyon Ofisi Direktörü Yang Jiechi, Roma’da Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile bir araya geldi. Devlet Konseyi Üyesi ve Dışişleri Bakanı Wang Yi ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yakın teması korudu ve diğer dışişleri bakanları ile Ukrayna krizi konusunda fikri alışverişinde bulundu. Çin ayrıca, insani operasyonların tarafsızlığını garanti altına almak için 6 maddelik bir inisiyatifin altını çizdi: Tüm dikkatlerin Ukrayna’daki ya da Ukraynalı yerinden edilmiş kişilere verilmesi, sivillerin korunmasının garanti altına alınması, güvenli ve yeterli yardım aktivitelerinin sağlanması, Ukrayna’daki yabancıların güvenliğinin tesis edilmesi ve BM’nin Ukrayna’daki kriz koordinasyonu içinde yer alarak BM’nin yardımları ulaştıracak kanal rolünün desteklenmesi. Çin Kızılhaç Derneği tarafından Ukraynalı muhataplarına sağlanan ilk acil insani yardım malzemesi Beijing’den sevk edildi.
Bir Çin atasözünün belirttiği üzere üç fit uzunluğundaki buzun donması için bir soğuk günden daha fazlasına ihtiyaç vardır. Avrupa’nın uzun erimli barış ve istikrarı güvenliğin bölünemezliği ilkesinde yatıyor. Dengeli, işleyen ve sürdürülebilir bir Avrupa güvenlik mimarisi olmalıdır. Şimdi öncelik sivilleri savaştan koruyacak bir ateşkesin başarılmasıdır. BM Güvenlik Konseyi’nin üyesi ve sorumlu büyük güç olan Çin kalıcı barışın sağlanmasında gerçek çabaları koordine etmeyi sürdürecektir. Elimizden gelen her şeyi yapmaya ve diğer taraflarla çalışmaya hazırız. Nihai amacımız savaşın sona ermesi ve bölgesel ve küresel istikrarın desteklenmesidir.
Kaynak Çin Uluslararası Radyosu
Hibya Haber Ajansı
