“Hayatımı aydınlatan ve zaman içinde bana hayatı neşeyle karşılama cesareti veren ideallerim Hakikat, İyilik ve Güzellik’tir. Benzer düşünenlerin desteğinin yanı sıra, bilim ve sanatın asla ulaşılamayacak olan hedeflerine ulaşma gayreti olmadan hayat bomboş ve anlamsız olurdu. İnsanların mülkiyet, gösteriş ve lüks gibi sıradan hedeflerini her zaman aşağılık buldum.”
“İncelikli fikirler ve soylu davranışları ancak büyük ve sağlam karakterler üretebilir. Para yalnızca bencilliğe hitap eder ve sahiplerini karşı konulmaz bir şekilde suiistimal etmeye kışkırtır.”
“İnsan doğanın verdikleriyle yetinmesini bilmeli. Fakat bir de zamanın ruhu diye adlandırılan, belli bir neslin kafa yapısını, tavrını şekillendiren ve bir kişiden diğerine geçerek tüm toplumun ruh halini belirleyen bir şey vardır. Hepimiz bu ruhu dönüştürmek için üzerimize düşen küçük görevi yerine getirmek zorundayız.”
“Bu nedenle bence, insanlara yapılacak en büyük hizmet, kendilerini yücelten şeylerle uğraşmalarını sağlamak ve böylece dolaylı olarak kendilerini zenginleştirmelerini mümkün kılmaktır. Bu görev büyük ölçüde önemli sanatçılara ve daha az bir payla da bilim insanlarına düşer. Elbette insanı yücelten ve onun doğasını zenginleştiren şey, bilimsel araştırmaların ürünleri değil, entelektüel bir eseri yaratıcı ve sezgisel bir şekilde anlama gayretidir.”
“Çünkü toplumdan edindiğimiz fiziksel, ruhsal ve ahlaki her türlü değerli şey, bize nesiller önce yaşamış olan yaratıcı kişilerden miras kaldı. Ateşin kullanılması, yenilebilir bitkilerin yetiştirilmesi ve buhar makinesi hep bireyler tarafından keşfedilmiştir.”
“Yalnızca bireyler düşünebilir ve yalnızca onlar toplumun ahlaki standart olarak benimseyeceği yeni değerler yaratabilir. Nasıl ki bireyin kişiliği toplumdan beslenmeden gelişmezse, toplumun gelişimi de yaratıcı, özgür düşünen ve hüküm veren kişilikler olmadan mümkün olmayacaktır.”
“Demokrasiyi, yani her insanın bir birey olarak saygı görmesi ve hiç kimsenin put haline getirilmemesini, politik idealim olarak benimsiyorum.”
“Emir altındaki kahramanlık, duyarsız vahşet ve vatanseverlik adıyla yürütülen bulaşıcı pespayelik… Bunlardan o kadar nefret ediyorum ki! Savaş bana göre kötü niyetli ve alçakça bir şey. Bu rezilliğin bir parçası olmaktansa küçük parçalara doğranmış olmayı tercih ederim.”
“Politikadaki sorun ise yalnızca liderlik vasfı taşıyanların yokluğu değil, vatandaşların adalet ve onur bağımsızlığına karşı inançlarının önemli ölçüde azalmış olmasıdır. Böyle bir bağımsızlık anlayışını temel alan demokratik, parlamenter sistem pek çok yerde sarsılmış, insan haysiyeti ve bireysel haklara olan inanç eskisi kadar kuvvetli olmadığı için ortaya çıkan diktatörler hoşgörüyle karşılanmıştır. Koyun sürüsüne benzeyen kitleler gazeteler aracılığıyla o kadar kolay kışkırtılabilir ki, iki hafta içinde bazı kesimlerinbeş para etmeyen amaçları uğruna üniformalarını kuşanıp taşkın bir öfkeyle öldürmeye ve öldürülmeye hazır hale gelebilirler. Bana göre zorunlu askerlik, uygarlığa zarar veren ve bireysel haysiyeti ayaklar altına alan bir zaafın en yüz kızartıcı belirtilerinden biridir. Uygarlığımızın erken söneceğine dair kehanette bulunanlar açısından hiç kıtlık çekmememize şaşırmamak gerekir. Ben bu karamsarlardan biri değilim, daha iyi günlerin yaklaşmakta olduğuna inanıyorum.”
“Geleceğin tarihçilerinin bu dönemin marazi belirtilerini, yükselmeyi hedefleyen insanlığın aşırı hızlı ilerleme nedeniyle tutulduğu bir çocukluk hastalığı olarak açıklamasını temenni ediyoruz.” (s. 18-19, 22-23, 36.)
Yukarda açıklanan düşünceler bana ait değil,“aklın kardeşliğini” savunan ve çağının vicdanını temsil eden sevimli bir bilim insanımıza, Görelilik Kuramı ile fizikte devrim yapmış olan Albert Einstein’a aittir. Alıntılar,Albert Einstein’ın kaleme aldığı felsefi ve siyasi yazılarından derlenen Benim Gözümden Dünya(*) adlı kitapta yer almaktadır.
Anılan kitabı okuyunca,Albert Einstein’ın çok iyi bir bilim insanı oluşunun yanında felsefi ve siyasi yanının da bir o kadar olduğunun bilinmesi isteğiyle yukarıdaki alıntıları paylaşma isteği oluştu bende. Paylaşıyorum…
(*) Albert Einstein, Benim Gözümden Dünya, (Çev: Demet Evrenosoğlu), Alfa Yayınları, 2019 İstanbul.
Müslüm Üzülmez