HEMO YÊ BEKO YÊ İZOLİ

Misbah HİCRİ

25-04-2020 21:58

İnsanlar düşünceleri, hal ve hareketleri, fikir ve söylemleri ile toplumun ufkuna huzme düşürür.  Bazısı erdemli hareket ve sözleri ile insanlara yol gösterirken, kimisi düşüncelerine ince bir ironi katarak güldürdüğü gibi gerçekleri duyurarak düşündürür.  Dolaysıyla her insanın yaşamı farklıdır. İnsanların güzel meziyetlerini yâd etmek, onun toplumda ki saygınlığı hoş bir sedanın kulaklarda kalmasına vesile olmaktır.  Fıkralar daha çok sözlü kültürde gelişmiş, belli bir amaca hizmet eder.   Savunulan bir düşünceyi ele alan ve bunu en kısa yoldan anlatan, mizah ve hiciv unsurlarını da içinde barındıran sözlü ya da yazılı hikâyelerdir. Özellikle toplu sohbetlerde, köy odalarında konuşanlar bir fıkra ile söze başlar. Bu fıkralar kısa öykü niteliği taşır, içinde zekâ oyunları vardır. Nükteli bir dille, sohbet biçiminde, bir sonuca bağlanarak oluşturulur. Genelde sohbet tarzında söylenen iğneleyici ve dokunaklı anlatımları içerir.  Günümüzde fıkra, güldüren ve düşündüren sözleri söylemek her insanın harcı değildir. Ancak bu kendi kendisi ile barışık olanların işidir. Toplum onları konuşturur, onlardan ibretlik bir şeyler öğrenmek isterler. Onlar her sözü ile bir düşünür, bir öğretici, gerçeğe varmak için sözleri ve tanımları ile hayatın yaşamın güzelliklerin paylaşırlar.   İşte böyle bir insanı yıllar sonra söylenen fıkralar anıldığını duyunca gittim bir çalışma da bulundum. Dostlarını, yakınlarını dinledim. Onların vasıtası ile ondan geride kalan anılarla tanıdım. Nüktedanlığı dillere destan… Sözlerinin başka bir nüktedana mal etmemek adına yaptığım saha çalışmasında bir kitaba sığacak özgün fıkralarını duydum.  Artık sorduğum herkesin dilinde onun güldürdüğü kadar düşündüren öyküleri vardı. O, her sözüyle yeni dostlar, yeni bir saygı ve sevgiye mazhar olmuş.   Hemo’ê Beko Urfa’nın Hilvan ilçesi ile Bozova arasında Kavalık-Zadeli adiyle anılan iki köyde arazileri var ve vefatına kadar o yörede yaşamış. Aşiret olarak İzol ailesine mensuptur. Soyadı kanunu ile Hemo’ye Beko’nun  soyadı "Yavuz" olur. Halk arasındaki Hemo ismi de Mehmet olarak bilinir. Onun da ismi "Mehmet Yavuz" olarak nüfus kütüğüne kaydedilir.  Ancak herkes onu babasının adıyla anarak tanır ve tanıtırdı. Bu öteden beri bir gelenektir. Babasının ismi Bekir’dir. Ancak Halk arasında ki söylemi Beko’dur.  Şanlıurfa Büyük şehir statüsüne alınca Kavalık-Zadeli köyü de Karaköprü ilçesine bağlandı. Köyü şimdi torunları ekip biçmektedir. Bir zamanlar sadece buğday, mercimek ve arpa hasadı yapılırken şimdilerde kısmen de olsa modern ziraat aletleri ile sanayi ürünü olan pamuğa büyük önem vermektedirler.    Hemo’ê Beko sofrası daima açık. En kıtlık zamanda bile evine gelen hiçbir misafiri aç bırakmayan, insan olmanın gereğini yerine getiren biridir. Onun odasına misafir olanların büyük bir kısmı, özellikle onun tatlı dilli, hoş sohbet ve esprili olmasından dolayı zaman zaman uğrarlarmış.  Sevgide odaklanma, mutluluğu paylaşma, huzuru bulma adına dilini güzel kullanan biridir. Saygın olduğu kadar saygı göstermesini bilendir. Himmet sahibidir. Fakire yoksula, yolda kalmışa yardım etmeyi bir vazife kabul eder.  Zaman zaman barış davaları için ona gelinir. Mala Arfê (Danışılan ev) olarak da bilinen gerek yardımlaşma ve gerekse fikir edinme anlamında akrabaları çevre köylerden ona gidilir onun düşüncelerine değer verirlerdi.  Aynı zamanda mizah, fıkra bir yerde kendini savunma söz hakkını ironi olarak kullanmaktır. Çünkü bu şekliyle sözler zihinlerde kalmasına neden olur. Bu tür insanlar kültürümüzün hafızalarıdır.  Bunlar gittiklerinde kültürümüzü de beraberinde alıp götürürler. Bu hafızayı yazarak topluma mal etmemiz gerekir.  Böyle güzel insanları tanımak onları meziyetleri ile topluma tanıtma erdemini başarmak yaşamdaki bir eksikliği tamamlamaktır.    Yıllar sonrada olsa onu topluma yeniden tanımasına ve anılmasına fırsat bulmamız bir mutluluktur.  Çünkü böyle nüktedan bir zatın söylemlerinin Nasrettin Hoca’nın fıkraları ile buluşturulmaması onu yâd etmenin gereğini yerine getirmiş olduğuma inanıyorum. O nüktedan tüm güleç yüzüyle o küheylanını bırakıp göç etti. Ancak o sesi hala köy odalarında adı yad edilir.  Onu anmak ahde vefadır. Onun yaşadıkları anlattıkları bölgemizde yaşatılması gereken bir mirastır.    Derler ki gittiği her misafirlikte, misafir olduğu evin aile reisini o da evine davet eder. Gönlü gözü tok biridir. Misafir ağırlamaktan da büyük haz alan biridir. Bir gün çevre köyler sözleşir, Ona misafir gitmeye karar verir. Ancak üç beş kişi değil kabarık bir sayı ile giderler. Evin önüne gelen atlıları buyurun eder. Atların dizginlerini  yerdeki kazıklara bağlar. Kazıklar yetmeyince dizginleri evin saçaklarına kadar bağlar. Yine yetmez, oğlu bir atın yularından tutar, getir der ki; “baba bunu nere bağlayalım? Hemo’ye Beko bağırır der ki; “getir oğlum getir onu dilimin köküne bağla ki bir daha böyle bir davet yapmamayım.*”  Rehmetle andığım, Hemo’ye Beko’nun nüktedanlığını bildikleri için bir gün bir köyün eşrafından biri onu yemeğe davet eder. Evin sahibi kendi aralarında söyleşirler. O, konuşmadan, ne su,  ne çay, ne kahve ne de yemek vermeyin demiş. Vakit hayli geçmiş. Bakıyor ki bir tas su dahi gelmedi. Kalkıp odayı ölçmeye başlıyor. Herkes şaşırıyor. Biri der ki; “Hemo  amca sen ne yapıyorsun?” O da “ ne yapıyorum. Baktım bu oda kaç adım ben de köyde böyle birkaç tane oda yapayım. Nasıl olsa masrafsız…  Ne içecek var, ne yemek böyle bir oda yapmaktan kolayı nedir*” demiş.    * Ağanın Akmayan gözyaşları Hamit İzol. Sayfa 165     *Yeğeni İsmail Yavuz
DİĞER YAZILARI Halil Doğan'ın Yeni Şiir Kitabı 01-01-1970 03:00 Şahin Doğan'ın Kaleminden Korona Günlükleri 01-01-1970 03:00 Mezopotamya'dan Dünyaya Oyunlar 01-01-1970 03:00 ŞAHİN DOĞAN'IN KALEMİNDEN KORONA GÜNLÜKLERİ 01-01-1970 03:00 EŞİTLİK BİR MUAMMA 01-01-1970 03:00 ALANYA’YA MECBURİ TATİL 01-01-1970 03:00 DÜNDEN BUGÜNE 01-01-1970 03:00 İSA ÖNCEL “HEYFA PEYÊ ÇÊ” 01-01-1970 03:00 “ASMAYALIM DA BESLEYELİM Mİ?” 01-01-1970 03:00 Payiza Mezinan/ Abdurrahman Benek 01-01-1970 03:00 ADALETİ KİM İSTEMEZ Kİ; UYGULANSA 01-01-1970 03:00 ANILARLA ORTADOĞUNUN İNCİSİ BEYRUT 01-01-1970 03:00 ZIMANŞÛJIN, ABDURRAHMAN BENEK’İN YENİ KİTABI 01-01-1970 03:00 Kelimelerle Gerçeği Öğrenmek 01-01-1970 03:00 Urfalı Nazif’in Öyküsü Cemal Babaoğlu’nun Yeni Romanı 01-01-1970 03:00 ASKER UĞURLAMALARI 01-01-1970 03:00 Edep İçeren Söz Söyleme Sanatı 01-01-1970 03:00 IRKÇILIK SÖZLERİNDE BOĞULMAK 01-01-1970 03:00 Şehirlerin Yenilenmesi Yetmez 01-01-1970 03:00 Virüs Korkusu Mu Yoksa Allah Korkusu Mu? 01-01-1970 03:00 Viras Korkusu Mu Yoksa Allah Korkusu Mu? 01-01-1970 03:00 Oruç ve Hatırlatttıkları 01-01-1970 03:00 SENDİKAL MÜCADELE 01-01-1970 03:00 KİM SAĞLIĞIMIZI DÜŞÜNÜYOR 01-01-1970 03:00 HÜNERLİ KALEM ERBAPLARINA 01-01-1970 03:00 Avukatlar Günü’nün Ardından 01-01-1970 03:00 Gündem Değişti Konumuz Korono 01-01-1970 03:00 DOKTORLAR VE ALKIŞ 01-01-1970 03:00 GURBET VE DABBEL ARZ 01-01-1970 03:00 KOMPLO TEORİLERİ 01-01-1970 03:00 SELAHATTİN UTKU’NUN SU TÜRKÜSÜ 01-01-1970 03:00 KARANLIKTAN AYDINLIĞA 01-01-1970 03:00 Mehmet Acıoğlu ve Islak Umutlar 01-01-1970 03:00 Sezai Akçalının İlk Romanı Göz Bakır 01-01-1970 03:00 Marşla Saldırı ve Sonrası 01-01-1970 03:00 Önce Vicdan Sonra Çevre Temizliği 01-01-1970 03:00 KİTAP KURDU BİR MİSBAH DAHA 01-01-1970 03:00 “EYVANAT BAHÇESİ” 01-01-1970 03:00 DOĞANIN BEREKETİ 01-01-1970 03:00 İnsan Pazarında 01-01-1970 03:00 Hayvan Sevgisi 01-01-1970 03:00 İDEALLERİNE İHANET EDENLER 01-01-1970 03:00 Türküleşen Yaşamlar 01-01-1970 03:00 Annemin Acı Gerçeği 01-01-1970 03:00 “AX URFAM SENİ KİMLERE ANLATSAM” 01-01-1970 03:00 GOLAN TEPELERİ’N DEN BU GÜNE 01-01-1970 03:00 Şahin Doğan “Hakikatın İzinde” 01-01-1970 03:00 Viranşehir’in ismi ne olsun? 01-01-1970 03:00 Başkasının Aklıyla Yaşamak 01-01-1970 03:00 01-01-1970 03:00 Dünya Kadınlar Günü 01-01-1970 03:00 Muhasebecilerin Feryadı 01-01-1970 03:00 Her İnsan Bir Hayvan Terbiyecisidir 01-01-1970 03:00 Şu Poşet Meselesi 01-01-1970 03:00 Dünün Çocukluğu Bu Günün Şehri 01-01-1970 03:00 “NANKÖRLÜK SEVGİNİN MEZARIDIR” 01-01-1970 03:00 “Çiftçinin dünyası” 01-01-1970 03:00 “Yiğit Muhtaç Olmuş Kuru Soğana” 01-01-1970 03:00 “Hayat Yolunda”, Sayın Nihat Çiftçi 01-01-1970 03:00 Müslüm Akalın ve Şiir “Eski Günlerden Kalan” 01-01-1970 03:00 “KIVIRLIK KUŞLARI” 01-01-1970 03:00 Urfa Olarak Nihat Çiftçiye Sahip Çıkmalıyız 01-01-1970 03:00 Nihat Başkan’ın Başarısı 01-01-1970 03:00 Suriyeliler ve Bizler 01-01-1970 03:00 Mezopotamya’nın Kırgın Çiçekleri 01-01-1970 03:00 “ARSİMA” “Haziran Kokulu Düşler” 01-01-1970 03:00 Tarsus’ta İmza ve Yeni Dostlar 01-01-1970 03:00 Mersin’de İmza Günü 01-01-1970 03:00 Sözleri, Fıkraları Önemsemek 01-01-1970 03:00 Kelimelerle Hasbihal 01-01-1970 03:00 Güzel Ve Özlü Sözler 01-01-1970 03:00 Gazeteciler ve Basın Bayramı 01-01-1970 03:00 “Gökyüzü melekleri-Suriye-" 01-01-1970 03:00 “KALBİME BİR SEN DÜŞTÜ” 01-01-1970 03:00 Göbekli Tepe UNASCO Dünya Kültürel Mirası Listesine Alındı 01-01-1970 03:00 GÜZEL VE ÖZLÜ SÖZLER 01-01-1970 03:00 SEDAT ŞANVER’IN “KELİMELER KİBİR VE TELAŞ” Toplu şiirleri 01-01-1970 03:00 Sessiz Ve Sade Bir Kalem Mehmet Akbaş 01-01-1970 03:00 HAYATMEKTEBİ 01-01-1970 03:00 Kelimelerden Tat Almak 01-01-1970 03:00 Emeksiz Yazılan Yazı, Keyifsiz Okunur* 01-01-1970 03:00 “YUSUF YUSUF” 01-01-1970 03:00 Hikâyeleri Unutulan Kahramanlar 01-01-1970 03:00 Yirmi Yıl Dile Kolay 01-01-1970 03:00 Minyatür Savaşlar 01-01-1970 03:00 Gazetecilik Mesleğine Değer Vermek 01-01-1970 03:00 YAZARIN GÖREVİ 01-01-1970 03:00 ÖĞRETMEN… 01-01-1970 03:00 Mehmet Böke’nin Şiiri 01-01-1970 03:00 “Her bildiğini söyleme ama her söylediğini bil” 01-01-1970 03:00 Hayvanların Dili Olsaydı 01-01-1970 03:00 İNSAN HAKLARI BİLİNCİ EDİNMEK 01-01-1970 03:00 UĞUR VE UĞURSUZLUK 01-01-1970 03:00 GENÇLİGE SAHİP ÇIKMAK GEREK 01-01-1970 03:00 HALİL COŞKUN’UN KALEMİNDEN “AYRIKOTU” 01-01-1970 03:00 ÇEVREYİ SAHİPLENME 01-01-1970 03:00 TÜRKÜLERLE URFA VE YAŞAM 01-01-1970 03:00 HASAN RASTGELDİ’NİN RESİM SANATINDA GEÇEN ÖMÜRÜ 01-01-1970 03:00 URFA BASIN TARİHİ VE YEREL GAZETECİLİK 01-01-1970 03:00 İYİ PARTİ, YAŞANANLAR, BEKLENTİLER 01-01-1970 03:00 DÜĞÜN SEVİNCİN DIŞA VURUMUDUR 01-01-1970 03:00 MÜSLÜM ÜZÜLMEZ'İN YENİ KİTABI ST PETERSBURG İZLENİMLERİ 01-01-1970 03:00 TÜRKİYE'DEKİ SURİYELİLER 01-01-1970 03:00 OSMAN ERKAN’IN YENİ ŞİİR KİTABI “EĞRİ OTURAN” 01-01-1970 03:00 SELAHATTİN UTKUN’UN “KURŞUN RENGİ GÜNLER” KİTABINA DAİR 01-01-1970 03:00 ÖĞRETMEN OLMAK BİR AYRICALIKTIR. 01-01-1970 03:00 DİL BAYRAMI 01-01-1970 03:00 URFA TATLISI 01-01-1970 03:00 SİVEREK VE KIRILAN HEYKEL 01-01-1970 03:00 HIRSIZLIĞA SAYĞINLIK KAZANDIRANLAR UTANSIN. 01-01-1970 03:00 DİLENENLER İÇİN BARINMA MERKEZİ 01-01-1970 03:00 BAKANLIK VE URFA 01-01-1970 03:00 ANADOLU AKTÜEL DERGİSİ 01-01-1970 03:00 ÇANAKALEYE İNİYORUZ 01-01-1970 03:00 ÇANAKKALE’YE YOLCULUK 01-01-1970 03:00 MARKALAŞMA VE GASTRONOMİ TURİZMİ 01-01-1970 03:00 “BARIŞ SONRASI BÜYÜK TÜRKİYE” 01-01-1970 03:00 ŞAHİN DOĞAN VE RUHUNUN MASALI, ŞEHR-İ URFA 01-01-1970 03:00 DÜGÜMLENEN SEVDALAR 01-01-1970 03:00 EĞİTİM VE ÖĞRETİMDE HAMLE 01-01-1970 03:00 BİLİNMEYEN DİLLE EDEBİYAT 01-01-1970 03:00 SÖZ MİLLETİN 01-01-1970 03:00 DUALARI KENDİ DİLİMİZLE SÖYLEME 01-01-1970 03:00 TEKTEK DAĞLARINDAKİ KÜLTÜREL MİRAS KORUNMAYI BEKLİYOR. 01-01-1970 03:00 BARIŞI KURUMSALLAŞTIRAN ADAM 01-01-1970 03:00 KORKU VE SEVGİ 01-01-1970 03:00 BARIŞIN ÖNCÜSÜ 01-01-1970 03:00 AVNİ KAYSAL VE ŞİİRLERİ 01-01-1970 03:00 ŞİDDETİN MECLİSTEN HALKA YANSIMASI 01-01-1970 03:00 HAMİT İZOL'UN ROZASI 01-01-1970 03:00 ÇIRADAN GÜNÜMÜZE, CEREYAN 01-01-1970 03:00 SOKAKLARIN DİLİ 01-01-1970 03:00 KIŞIN SOĞUĞU VE YÜREK YANGINI 01-01-1970 03:00 TEMMUZLAR VE YAŞANANLAR 01-01-1970 03:00 İDAMDAN KİMSE FAYDA UMMASIN 01-01-1970 03:00 GÖBKLİ TEPE'Yİ SORGULATMA 01-01-1970 03:00 MEHMET HULUSİ ÖCAL 01-01-1970 03:00 KALDIĞI YERDEN İLİŞKİLERE DEVAM 01-01-1970 03:00 SULH VE DARBE 01-01-1970 03:00 ÖLÜLERİN ARDINDAN KÖTÜ KONUŞMAK 01-01-1970 03:00 "YETER" DEMENİN ERDEMİ 01-01-1970 03:00 ANNELERİN HEP BİR BEKLEDİĞİ VAR 01-01-1970 03:00 DÜNYA AĞZI AÇIK AMERİKAYI İZLİYOR 01-01-1970 03:00 HİTAP VE SAYGININ İFADESİ OLAN KELİMELER 01-01-1970 03:00 HIRSIZLIĞA SIĞINANLARA 01-01-1970 03:00 SAVAŞIN TAHRİBATI BARIŞIN İMARATI 01-01-1970 03:00 DERS ALMA BABINDAN 01-01-1970 03:00 NEWROZ BARIŞIN MÜJDESİDİR 01-01-1970 03:00 NEVRUZ, NEVROZ VE NEWROZ 01-01-1970 03:00 “TOPLUM SEVGİYLE KAYNAŞIR, ADALETLE YAŞAR” 01-01-1970 03:00 “BİN YILLIK KARDEŞLİK TEHLİKEDE” 01-01-1970 03:00 DOSTLUKLAR VE ORTAKLIK 01-01-1970 03:00 DÜŞÜNDÜREN SORU VE CEVAPLAR 01-01-1970 03:00 "DUR! ÇIKMAZ YOL" 01-01-1970 03:00 DİN KARDEŞLİĞİ 01-01-1970 03:00 NEMRUT'UN SİNEĞİ VE MUSTAFA GÜNEŞ 01-01-1970 03:00 BEYAZIN KARASI 01-01-1970 03:00 TEZEK VE BİZLER 01-01-1970 03:00 BÜYÜK LOKMA 01-01-1970 03:00 SÖZDE BİLİNMEYEN DİL KÜRTÇE 01-01-1970 03:00 SÖZDE BİLİNMEYEN DİL KÜRTÇE 01-01-1970 03:00 BARIŞ İÇİN SİVİL TOPLUM İNSİYATİFLERİ DEVREYE GİRMELİ 01-01-1970 03:00 BARIŞ İÇİN SİVİL TOPLUM İNSİYATİFLERİ DEVREYE GİRMELİ 01-01-1970 03:00